Το βιβλίον υπήρξεν πάντοτε σταθερός παράγων δια την πρόοδον του πολιτισμού και από αρχαιοτάτων χρόνων ως μοναδικόν μέσον δια την ανά τον κόσμον διάδοσιν αυτού.
Ομιλούντες δια την αξίαν των βιβλίων εννοούμεν, βεβαίως, τα ευσυνείδητα, τα πλήρη φωτεινού και δημιουργικού περιεχομένου, απορρέοντα κατόπιν επισταμένης και κοπιώδους εργασίας, επιπλέον δε εκ της επιτακτικής ανάγκης, την οποίαν αισθάνεται ο πνευματικός άνθρωπος να εξωτερικεύσει μέρος του πλουσίου εσωτερικού του κόσμου εις αυτά.
Από τους χρόνους εκείνους κατά τους οποίους έγραφον εις φλοιούς φιλύρας, ή εις φύλλα φοίνικος, ή επί οστράκων και περγαμηνών, έως την εποχήν κατά την οποίαν ο Τσάϊ – πουν εις την Κίναν εχρησιμοποίησεν τον χάρτην και την τυπογραφίαν και από τότε έως σήμερον, τα πνευματικά προϊόντα, οι θησαυροί της ανθρωπίνης σκέψεως εις βιβλία υπήρξαν πλούσια και θαυμαστά.
Υπήρξαν ο φωτεινός φάρος όστις με το λαμπρόν του φως κατηύγαζε την απαστράπτουσαν λεωφόρον της αρετής και του πνεύματος, επί της οποίας προέτρεπεν να βαδίζει ο άνθρωπος.
Και την επροτίμησεν ο άνθρωπος διότι εθεώρησεν το βιβλίον ως ουσιαστικόν στοιχείον πολιτισμού. Εις το καλόν και εκλεκτόν βιβλίον, το οποίον περιέχει την φωτεινήν σκέψιν του συγγραφέως, εύρεν έναν πρόθυμον και ευγενικόν σύντροφον.
Εκείνοι οι οποίοι αισθάνονται την αξίαν του εκλεκτού βιβλίου δεν δύνανται ευκόλως ν’ αποσπασθούν από αυτό. Και έχομεν πλείστα όσα παραδείγματα ως το του Ερατοσθένους, ο οποίος ηυτοκτόνησε διότι τυφλωμένος δεν ηδύνατο πλέον να διαβάσει.
Το βιβλίον είναι φίλος διδακτικός και σύμβουλος πιστός, αρκεί βεβαίως να το αγαπάς. Διότι εκείνος ο οποίος αγαπά τα βιβλία δεν θα στερηθεί ουδέποτε ούτε πιστού φίλου, ούτε συνετού συμβούλου. Εννοείται βεβαίως, ότι δεν πρέπει να είναι έρμαιον οιουδήποτε βιβλίου το οποίον θα ήτο ικανόν να διαστρεβλώσει το ήθος και να καταστρέψει τον νουν. Και υπάρχουν, δυστυχώς, πλείστα βιβλία τοιούτου είδους τα οποία όχι μόνον δεν αξίζουν, ως περιέχοντα σκέψεις σαθράς και ανοήτους, αλλά είναι επιπλέον επιβλαβή και επικίνδυνα.
Δι’ αυτό ακριβώς, χρειάζεται να έχει κανείς την ικανότητα της εκλογής και όχι να απορροφάται από τα ελαφρά και ευχάριστα τα οποία πολλάκις κατά βάθος είναι δηλητηριώδη. Διότι εάν υποτεθεί ότι αναγινώσκει οιονδήποτε βιβλίον το οποίον τυχόν θα έπιπτε εις χείρας του, θα ήτο ως εάν έκαμνε φίλον τον πρώτον τυχόντα τον οποίον θα συνήντα εις τον δρόμον του.
Υπάρχουν πολλοί οι οποίοι αρέσκονται να αγοράζουν βιβλία δίχως όμως να τα διαβάζουν. Άλλοι πάλιν ενδιαφέρονται όχι δια τας σκέψεις, τας ιδέας και το φωτεινόν περιεχόμενον του βιβλίου, αλλά μόνον δια την καλλιτεχνικήν του εμφάνισιν.
Πολύ διαφορετικοί βεβαίως είναι οι μορφωμένοι βιβλιόφιλοι. Ούτοι αγαπούν το βιβλίον δια τας υψηλάς και δημιουργικάς του ιδέας και το μεστόν νοημάτων περιεχόμενόν του.
Συνεχώς ανήσυχοι οι φίλοι του βιβλίου, διψούν να μαθαίνουν και να εμβαθύνουν εις την ξένην σκέψιν και ψυχήν, οιουδήποτε τόπου και εποχής, έννοιαι τας οποίας κλείουν αι σελίδες των βιβλίων με στοργήν και, είναι ευτυχείς όταν ευρίσκουν εις αυτά παν ό,τι αποσκοπούν, γνώσεις, ηθικήν υγείαν, φωτεινάς σκέψεις και πλουσίους πνευματικούς χυμούς. Μεθούν από το άρωμα των ευγενεστέρων ανθέων της νοήσεως. Δεν ζητούν ό,τι είναι δυνατόν να τους ευχαριστήσει απλώς, να τους προκαλέσει αισθησιακούς ερεθισμούς, ή να τους οπλίσει δια το κακόν, αλλά ό,τι δύναται να τους διδάξει, τους μορφώσει, τους φωτίσει, τους ηθικοποιήσει και ανυψώσει. Διψούν δια παν μεγαλόπνοον και σοφόν.
Και αποζητούν εκ των βιβλίων την πείραν δια τα κεφαλαιώδη προβλήματα της ζωής, την σκέψιν και την ικανότητα του ορθώς συμπεραίνειν περί της ορθής κατευθύνσεως εν τη ζωή.
Το βιβλίον καθιστά τον άνθρωπον πνευματικώς μορφωμένον και ως τοιούτος είναι άξιος πάσης εκτιμήσεως, εάν είναι ταυτοχρόνως και ηθικώς μορφωμένος ήτοι φίλος της αρετής και της αληθείας, εάν δηλαδή δεν τον χαρακτηρίζει η απουσία ανωτέρων ιδανικών. Διότι η μόρφωσις άνευ της ηθικής είναι ασυγκρίτως χειροτέρα και χυδαιοτέρα της αμαθείας και της ανηθικότητος συγχρόνως. Ο πολιτισμένος εγκέφαλος ανθρώπου του οποίου η ψυχή γέμει μοχθηρίας, κακίας και διαφθοράς, χρησιμοποιείται μόνον δια να βλάψει. Από ανθρώπους τοιούτου είδους το βιβλίον υπέστη πλείστας και ανηλεείς διώξεις ανά την ιστορίαν των Εθνών. Εχάθη πλούτος τεράστιος πνευματικής παραγωγής. Και ο χρόνος επίσης συνέτεινεν σημαντικώς εις την απώλειαν ταύτην. Πολλά έργα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, επί παραδείγματι, έχουν χαθεί ανεπιστρεπτί. Εκ των 90 δραμάτων του Αισχύλου αίφνης σώζονται μόνον δέκα επτά. Επτά επίσης υπάρχουν εκ των 123 του Σοφοκλέους. Και εκ των 92 του Ευριπίδου εσώθησαν μόνον δέκα εννέα.
Παρ’ όλα ταύτα αυτά και μόνον απετέλεσαν τους προδρόμους της προόδου, δεικνύοντα μέσω του σκοτεινού παρελθόντος, την γένεσιν του πολιτισμού.
Διότι εις τα βιβλία ευρίσκεται η ψυχή των αιώνων. Ισχυροί στρατοί και στόλοι και υψίπυργοι μεγαλουπόλεις είναι βεβαίως κάτι πολύτιμον και μεγαλειώδες, αλλά τι πρόκειται να μείνει από αυτά; Ο Αγαμέμνων, όλοι οι Αγαμέμνονες, οι Περικλείς και η Ελλάς τους κατάκεινται εις σωρούς ερειπίων. Τα πάντα είναι νεκρά, εκτός των Ελληνικών μόνον βιβλίων.
Η αξία, λοιπόν, του βιβλίου είναι απροσμέτρητος. Ο σκοπός του ανθρώπου δια την πρόοδον του πολιτισμού και τα μέσα προς επίτευξίν του, καθιστούν τούτο απαραίτητον προϋπόθεσιν δια ό,τι μεγαλόπνοον, υψηλόν και ωραίον το οποίον εξυψώνει το πνεύμα και εξωραίζει την ψυχή.
Το βιβλίον είναι εκείνο το οποίον συντείνει εις την αλματώδη εξέλιξιν, ιστάμενον συνεχώς παρά το πλευρόν του ανθρώπου, ως κύριος συντελεστής της ανά τον κόσμον ειρήνης, αγάπης και προόδου. Και ως πιστός φίλος και ως συνετός σύμβουλος, θα σκορπά πάντα την αδρή και ευεργετικήν του ακτινοβολίαν δια μέσου των αιώνων, εις εκείνους οι οποίοι μένουν και, εις εκείνους οι οποίοι πρόκειται να έλθουν.
©Ευστάθιος Μητσόπουλος - Περούτζια Ιταλία 1950
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου